Zorg én onderwijs op Weerklank - interview

Een doordeweekse dag op Weerklank, een locatie voor mensen met een taalontwikkelingsstoornis of gehoorproblemen, ook als ze andere beperkingen hebben. In de binnentuin wordt gefietst en geschommeld. Een begeleider blaast samen met een cliënt bellen met bellenblaas. Veel cliënten zijn naar de dagbesteding die ook op Weerklank wordt aangeboden. Leerkracht Aleid Roebers heeft net een leerling uit de groep opgehaald voor drie kwartier één-op-één onderwijs. En dat is bijzonder, want Weerklank is officieel geen onderwijslocatie.

Guido Peeters is orthopedagoog bij Weerklank. Hij vertelt over de aanleiding: “Een aantal jaren geleden werd hier een leerling aangemeld voor dagbehandeling. Deze leerling kon wel leren, maar was niet meer in staat om naar school te gaan. Hij was nog lang geen 18, maar omdat hij niet meer naar school toe kon, mocht hij niet meer leren. Dat vonden we vreemd, want ieder kind heeft toch recht op onderwijs? Toen zijn we gaan kijken hoe we het toch voor elkaar konden boksen.”

Leerlingen die vervroegd uitstromen, doen dat meestal omdat ze intensievere zorg nodig hebben dan de school kan bieden. Een ander obstakel is dat onderwijs op school vaak in een groep is. Aleid: “Voor sommige leerlingen is het lastig om in een groep te functioneren. Bijvoorbeeld omdat de aanwezigheid van de anderen al veel prikkels oplevert, het tempo van het groepsprogramma te hoog ligt of dat de leerling gebaat is bij een-op-een begeleiding.”

In een groep is deze intensieve één-op-één aandacht er niet. Daarom zijn er op Weerklank een aantal cliënten die op jonge leeftijd al zijn uitgestroomd of nooit hebben deelgenomen aan onderwijs, terwijl ze wel in staat zijn te leren. Aleid: “Vanuit een onderwijsbehoefte van een aantal leerlingen die uitvielen op school, werd ik gevraagd of ik bij Kentalis Weerklank die leerlingen onderwijs wilde bieden. Een-op-een in hun eigen tempo op een bekende en vertrouwde locatie.”

Inmiddels zijn er zeven leerlingen tussen de elf en zeventien jaar die een-op-een onderwijs krijgen van Aleid en haar collega’s. De kinderen gaan graag mee naar het klaslokaal, merkt Aleid. “Wat we daar doen verschilt per leerling. Het ontdekken van en spelen met materiaal kan bijvoorbeeld een hele uitdaging zijn: kijken naar het voorwerp, oppakken, draaien, voelen, proeven, bewegen… dat heeft tijd nodig. Als leerkracht probeer ik daar de leerling in te volgen of juist uit te dagen. Zo lok ik communicatie uit.

Voor alle leerlingen geldt dat er doelen zijn gesteld op het gebied van taal. Met het ene kind werk ik dus aan communicatie door gedeelde aandacht te hebben voor bijvoorbeeld een boekje of speelgoed. Voor een andere leerling is het uitbreiden van de gebarenwoordenschat een belangrijk doel. En met weer een andere leerling lees ik korte eenvoudige teksten en oefen vraag-en-antwoordsituaties. Het continue inspelen en experimenteren op wat er nodig is, maakt het werk leuk en waardevol.”

Elke leerling volgt een eigen programma, dat zorgvuldig afgestemd wordt met de zorgprofessionals, leerkrachten en de ouder(s)/verzorger(s). Aleid: “Voor ieder kind is er een multidisciplinair overleg met de ouders en de medewerkers van zorg. Ook wij sluiten hierbij aan vanuit onderwijs. Met alle betrokken partijen overleggen we hoe het met het kind gaat en bespreken we de doelen. Daarnaast overleggen we ook in de wandelgangen veel met collega’s van de dagbesteding. In de app Social Schools houden we bij hoe het met een kind gaat, als een soort dagboek.”

Desiree Eckhardt is manager zorg bij Weerklank. Ze is blij met de toevoeging van het onderwijs aan haar locatie. “Onderwijs is zo’n verrijking voor Weerklank, bovenop alle expertise die we hier al in huis hebben. De leerkrachten geven de kinderen handvatten waar ze de rest van hun leven iets aan hebben, vaak in hele kleine stapjes.”

Sinds 1 januari 2023 doet Kentalis mee aan het Experimenteerregeling onderwijszorgarrangementen (oza). Dit is een experiment vanuit het ministerie van OCW en het ministerie van VWS om jongeren met een complexe ondersteuningsbehoefte een kans te geven zich verder te ontwikkelen. Bijvoorbeeld door onderwijs te geven op een zorglocatie. Zo hoopt Kentalis een wetswijziging in gang te zetten zodat ieder kind zijn of haar recht op onderwijs kan benutten. Esther de Kluijver is directeur van Kentalis Signis, de school die het onderwijs verzorgt. Zij vult aan: “Ieder kind kan leren, je moet alleen de kansen zien, dat is me hierdoor nog eens extra duidelijk geworden. We hopen dat we door deze regeling ook aan het ministerie kunnen laten zien dat elk kind recht heeft op onderwijs en ontwikkeling, ook als ze een communicatief meervoudige beperking hebben en niet in een groep functioneren.”

Alle betrokkenen hopen dat de deelname aan het experiment een wetswijziging in gang zet. Niet alleen om onderwijs op een zorglocatie voortaan mogelijk te maken, maar ook andere wetgeving over leeftijden. Desiree: “Kinderen hebben nu tot hun 18^e recht op onderwijs. Dat kan nog verlengd worden tot 20 jaar. Kinderen in het reguliere onderwijs kunnen daarna, hun leven lang blijven leren. Maar voor onze cliënten houdt het na hun 20^e verjaardag plotseling op. Terwijl zij onderwijs nódig hebben om te blijven behouden wat ze geleerd hebben. We hopen allemaal dat verruiming van de wetgeving ook betekent dat we volwassen cliënten op deze manier onderwijs op locatie kunnen gaan geven. Dat zou prachtig zijn.”